Εξωγλωσσικά στοιχεία της ομιλίας είναι όλα όσα δίνουν μια πρόσθετη γνώση για τους ομιλητές, απαραίτητη προκειμένου να κατανοηθεί και να ερμηνευτεί σωστά το γλωσσικό μήνυμα. Αυτά αναφέρονται σε εκφράσεις ή (κινήσεις ή χειρονομίες ) των προσώπων, σε αισθήματα, σε προθέσεις αυτών.
Παραγλωσσικά στοιχεία της ομιλίας είναι λέξεις ή φράσεις -επίθετα, επιρρήματα, προθετικά σύνολα κ.ά.- που χρησιμοποιούνται για να χαρακτηριστεί ο τόνος, η ένταση, η ποιότητα της φωνής, το ύφος του λόγου και βοηθούν με τη σειρά τους στην πιο ολοκληρωμένη απόδοση της ομιλίας στο γραπτό λόγο.
Ερμηνεία όρων: Επιτονισμός είναι η κύμανση (το ανεβοκατέβασμα) της φωνής που χαρακτηρίζει μια ολόκληρη εκφώνηση, μια φράση ή πρόταση. Επομένως, διακρίνεται από τον τόνο που χαρακτηρίζει μια μόνο λέξη.
Ο επιτονισμός πληροφορεί: α) σχετικά με τη διάθεση ή τη στάση του ομιλητή: οργή, σκώμμα, ειρωνεία κ.τ.λ. σχετικά με το είδος των προτάσεων: ερωτηματική, επιφωνηματική κ.τ.λ. Επομένως, ο επιτονισμός με την κύμανση της φωνής διαμορφώνει σημασίες.
Ποια από τα παρακάτω στοιχεία είναι εξωγλωσσικά και ποια παραγλωσσικά.
- είπε κοφτά
- σώπασε
- η αγανάχτηση τον έπνιξε
- γύρισε το λοιπόν
- σήκωσε τους ώμους
- κοντοστάθηκε
- ήθελε κουβέντα
- του λέει ο Αγλέουρας
- πήρε αμέσως ύφος κουτσαβάκικο
- αμόλησε την πρόστυχη κουβέντα
- Με ρώτησε απελπισμένα
- Φώναζε έξω φρενών
- Μούγκρισε στριφογυρνώντας το άγριο βλέμμα
- Χτυπούσε ατέλειωτα με λύσσα
- Υποδέχτηκε εγκάρδια το
- Αποκρινόταν κλαίγοντας το παιδί
- Κουνούσε μονάχα το κεφάλι
- Φώναζαν σπαραχτικά
- Λέει ο Μίλτος απειλητικά
- ¨εγνεψε στην υπηρέτρια
- Δήλωσε κατηγορηματικά η μητέρα
- Η φωνή του ήταν πονεμένη
- (Είπε) χτυπώντας φουρκισμένος το καμουτσίκι